Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ Η ΗΘΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ

ΣΤΟΝ ΔΙΑΛΟΓΟ ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΗΛΙΩΝ

 (αντίστοιχο κεφάλαιο στο έργο της Jacqueline De Romilly

 «Ο ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ ΚΑΙ Ο ΑΘΗΝΑΪΚΟΣ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ», σελ. 387-415)

Λήψη του αρχεἰου

 Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Στη σύνθεση του διαλόγου διακρίνουμε τρεις κινήσεις. Ένα προεισαγωγικό μέρος που περιέχει μία συζήτηση για τη θεμελιώδη ηθική θέση του δικαίου και της δύναμης. Στη συνέχεια, στην παράγραφο 91, οι Αθηναίοι εισάγουν την πολιτική θέση τους, δηλώνοντας ότι, προς το συμφέρον και των δύο πόλεων, η Μήλος πρέπει να ενδώσει χωρίς μάχη· μέχρι την παράγραφο 100, προσπαθούν ευσυνείδητα να δείξουν, αντικρούοντας τις αντιρρήσεις των Μηλίων, ότι πρέπει να επιτευχθεί η υποταγή της νήσου· και, από την παράγραφο 100 και εξής, ότι οι Μήλιοι δεν έχουν καμιά ελπίδα επιτυχίας. Αυτά σημαίνουν πρώτα ότι η Αθήνα χρειάζεται αυτή την κατάκτηση και, δευτερευόντως, ότι μπορεί να την επιτύχει.

Η πρώτη από αυτές τις δύο δηλώσεις παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον· γιατί, παρ’ όλο που εφαρμόζεται στην ειδική περίπτωση της Μήλου, δανείζεται, απλά από τις περιστάσεις επιχειρήματα a fortiori (του τύπου: πόσο μάλλον) που ισχύουν στη συνέχεια για κάθε άλλη χώρα· εξηγεί δηλαδή επακριβώς την ίδια την πρακτική του κατακτητικού ιμπεριαλισμού· κατά τα άλλα, ακόμη και οι ειδικές συνθήκες της Μήλου (97: άλλως τε και χρησιμοποιούνται μόνο για να εκτεθεί με πιο συγκεκριμένο τρόπο το γενικό σύστημα του ιμπεριαλισμού· έτσι, το μέρος αυτό του διαλόγου μας επιτρέπει να ορίσουμε τη φύση του συστήματος.

Συνέχεια ανάγνωσης «Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ Η ΗΘΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΟΝ ΔΙΑΛΟΓΟ ΤΩΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΗΛΙΩΝ» →

Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ

       ΣΤΟ ΔΙΑΛΟΓΟ ΤΩΝ ΜΗΛΙΩΝ

 Γεράσιμος Ρεντίφης, δ.φ.

 Εισαγωγικές παρατηρήσεις

 Ο Θουκυδίδης, ο ιστορικός του Πελοποννησιακού πολέμου και κορυφαίος ιστορικός του κόσμου, γεννήθηκε στον Αττικό δήμο Αλιμούντα (σημερινό Άλιμο), το 460 π. X. Από τα νεανικά του χρόνια εμφανίστηκε με αξιώσεις στην πολιτική κονίστρα και εκλέχθηκε στο ανώτατο αξίωμα του στρατηγού κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Η Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου (431-404 π. X.) αποτελεί προϊόν ενός αμερόληπτου πνεύματος και κατατάσσεται στα σημαντικότερα κείμενα όλων των εποχών. Η πολεμική αναμέτρηση ανάμεσα στην Αθηναϊκή και την Πελοποννησιακή Συμμαχία μετουσιώνεται στην Ξυγγραφή του θεμελιωτή της αντικειμενικής ιστοριογραφίας και ερευνητή της αλήθειας σε έργο επίκαιρο και διαχρονικό. Οι λέξεις, τις οποίες ο Θουκυδίδης χρησιμοποιεί, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι μεταφέρουν ένα ιδιαίτερο κράμα έντασης και αυστηρότητας και προσφέρουν την έντονη αίσθηση ότι τα γεγονότα του καιρού του διέθεταν ένα πρωτόγνωρο βάθος και μια ιδιαίτερη πολυπλοκότητα.

Στην παρούσα εισήγηση, θα εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας στην έννοια της πολιτικής ως σχέση ισχύος και εξουσίας, όπως αυτή εκτίθεται και αναλύεται στη Θουκυδίδεια Ξυγγραφή και ειδικότερα στο διάλογο των Μηλίων. Εκ προοιμίου, είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι το κορυφαίο οκτάτομο έργο του παρότι συνιστά ιστοριογραφία, μια προσεκτικότερη θεώρησή του αποκαλύπτει τον πολιτικό[1] και ρεαλιστικό[2] του χαρακτήρα. Στη Μεθοδολογία[3] ο Θουκυδίδης επιχειρώντας να εξηγήσει τη μέθοδο, την οποία θα ακολουθήσει κατά την καταγραφή της Ιστορίας, διευκρινίζει ότι οι αγορεύσεις των πολιτικών αρχηγών, οι συζητήσεις και οι μεταξύ τους διαξιφισμοί δεν είναι τεχνητοί δισσοί λόγοι σοφιστικών διαλέξεων, αλλά ανταποκρίνονται με ακρίβεια στην πραγματικότητα[4].Ο Θουκυδίδης, ο οποίος διακρίνεται και για το βάθος και την ακεραιότητα του πολιτικού του στοχασμού[5], προβάλλει με ώριμη, νηφάλια και πειστική πληρότητα το χαρακτήρα, τη μορφή και τις πραγματικές διαστάσεις, όχι μόνο της Αθηναϊκής ηγεμονίας, αλλά του συνόλου των κρατικών μορφωμάτων της εποχής του[6].

Συνέχεια ανάγνωσης «Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ ΣΤΟ ΔΙΑΛΟΓΟ ΤΩΝ ΜΗΛΙΩΝ» →