Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ

kion1O Καστοριάδης και η ελληνική ιδιαιτερότητα

  Κική Αλατζόγλου – Θέμελη,

Ομότ. Καθηγήτρια Φιλοσοφίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, Ελλάδα.

Του έχουν καταλογίσει ότι ερμήνευσε προνομιακά τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό επειδή ήταν ελληνικής καταγωγής. Ο σοφός ελληνογνώστης Πιέρ-Βιντάλ Νακιέ απαντώντας στην κριτική αυτή παρατηρεί: ‘ο Καστοριάδης είναι γάλλος φιλόσοφος του 20ου αι. ελληνικής καταγωγής, άρχισε να ενδιαφέρεται για την αρχαία Ελλάδα εξαιτίας της εξέλιξης της φιλοσοφικής και πολιτικής του σκέψης. Και Ντυπόν να λεγόταν θα συνέβαινε ακριβώς το ίδιο‘[1]. Συμφωνώ και επαυξάνω, μόνο προσθέτω μια μικρή παρατήρηση, ότι ο Καστοριάδης είναι Γάλλος στη φιλοσοφική του διαμόρφωση και έκφραση, αλλά Έλληνας όχι μόνο στην καταγωγή αλλά και στη βασική του παιδεία -έφυγε από την Ελλάδα 23-24 χρονών, έχοντας φοιτήσει σε ελληνικό πανεπιστήμιο και έχοντας προσχωρήσει στην ελληνική κομμουνιστική νεολαία από τα δεκαπέντε του. Με τα λόγια του Jean Louis Prat ‘ έχοντας βιώσει την Ελλάδα των δεκαετιών του 30 και του 40, τη μεταξική δικτατορία, την ιταλική εισβολή, τη γερμανική κατοχή και την εθνική αντίσταση υπό την ηγεσία του κομμουνιστικού κόμματος‘ [2]. Και για του λόγου το ασφαλές σας διαβάζω μια εξομολογητική φράση του: ‘στην Ελλάδα τη γενέτειρά μου υπήρχε ένα πολύ ωραίο σύνταγμα… τελείωνε με το καταπληκτικό άρθρο 114, το οποίο μαθαίναμε απέξω στο Λύκειο, έλεγε: η τήρησις του παρόντος Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων… που βρισκόταν ο εν λόγω πατριωτισμός το 1933 στο πρώτο στρατιωτικό πραξικόπημα, το 1935 στο δεύτερο και το 1936 στη δικτατορία του Μεταξά;‘[3]. Θα έλεγα λοιπόν ότι ο ριζοσπαστισμός του έχει τις ρίζες του εδώ, στην Αθήνα, στην Αθήνα του ’30 και του ’40.

Συνέχεια ανάγνωσης «Ο ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ»

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ (στην αρχαία Ελλάδα)

kion1Η πολιτική σκέψη

 (στην αρχαία Ελλάδα)

 

 εμφανίζεται ως συμπερασματικό κεφάλαιο στον Α΄ τόμο διαλέξεων του

Κορνήλιου Καστοριάδη

«Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ

                       (από τον Όμηρο στον Ηράκλειτο)

 

Λήψη του αρχείου

Το κείμενο που ακολουθεί και που παρουσιάστηκε συνοπτικά στο προλογικό σημείωμα προέρχεται από τα αρχεία του Καστοριάδη, από ένα φάκελο ο οποίος περιέχει κυρίως χειρόγραφα που χρονολογούνται από τα τέλη των δεκαετιών του ’70 και ’80, υλικό των σεμιναρίων της EcoledesHautesEtudesdeSciencesSociales (EHESS). Πρόκειται για 56 δακτυλογραφημένες σελίδες, σε τρία αντίτυπα, χρονολογημένα από το συγγραφέα: 1979. Αυτά τα διαφορετικά αντίτυπα φέρουν χειρόγραφες σημειώσεις. Ορισμένες είναι κοινές και στα τρία (τροποποιήσεις μερικών όρων, μετατοπίσεις μικρών αποσπασμάτων του κειμένου). Άλλες (προσθήκες στο περιθώριο, παραπομπές, διορθώσεις κ.λπ.) εμφανίζονται σε ένα μόνο αντίτυπο. Χειρόγραφες σελίδες, που περιέχουν μέχρι είκοσι αράδες, παρεμβάλλονται σε ένα από τα αντίτυπα. Πρόκειται για προσθήκες προς ενσωμάτωση στο τελικό κείμενο. Τέλος, σε άλλους φακέλους της ίδιας σειράς, χειρόγραφες σελίδες αποσπασματικά συνταγμένες έφεραν αριθμημένες παραπομπές που αντιστοιχούν στις σημειώσεις του δακτυλογραφημένου κειμένου: επεξηγήσεις ή απλές παραπομπές, συχνά ατελείς, τις οποίες βάλαμε σχεδόν πάντα σε υποσημείωση. Αυτές οι χειρόγραφες σημειώσεις αποτελούν πιθανότατα μια πρώτη γραφή. Ορισμένες, δυσανάγνωστες, μας δημιούργησαν προβλήματα που δεν  μπορέσαμε να λύσουμε. Η δουλειά μας έγκειται στη σύμπτυξη των τριών (προφανώς σύγχρονων) μορφών και την ενσωμάτωση των πρόσθετων κειμένων και των σημειώσεων. Τα αποσπάσματα που δεν κατέστη δυνατό να αποκρυπτογραφηθούν επισημαίνονται με αποσιωπητικά μεταξύ κυρτών αγκυλών. Η ανασύσταση τμημάτων τον κειμένου από τους επιμελητές της έκδοσης υποδεικνύεται επίσης εντός κυρτών αγκυλών, όπως και στο κυρίως σώμα των σεμιναρίων. Ορισμένες χειρόγραφες σημειώσεις του συγγραφέα στο κυρίως σώμα του κειμένου περιλήφθηκαν εντός αγκυλών. Σε όσα αναφέρθηκαν ήδη για το πλαίσιο των σεμιναρίων, μπορούμε να προσθέσουμε ότι, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού που προηγήθηκε της έναρξής τους στην EHESS, ο Καστοριάδης είχε προσκληθεί στηνΕλλάδα από το Ιωνικό Κέντρο της Χίου για να δώσει σειρά μαθημάτων με θέμα τη «Γένεση της δημοκρατίας και της πολιτικής φιλοσοφίας». Τα μαθήματα αυτά, που είχαν συνταχθεί και δοθεί στα Ελληνικά, συνοδεύθηκαν από συζητήσεις με το κοινό. Το περιεχόμενό τους συμπίπτει εν πολλοίς με τα σεμινάρια για την Ελλάδα και με το κείμενο που ακολουθεί. Μεταξύ των άλλων συμμετεχόντων στις διαλέξεις εκείνου του καλοκαιριού, οφείλουμε να επισημάνουμε ιδίως την παρουσία του Olof Gigon, με τον οποίο ο Καστοριάδης συνέχισε να έχει πνευματική και φιλική σχέση. Οι παρεμβάσεις του είχαν ως αντικείμενο τον Ηράκλειτο.

Συνέχεια ανάγνωσης «Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ (στην αρχαία Ελλάδα)»