Η αινιγματική προσωπικότητα του Πυθαγόρα

Ο Ι. Ν. Μαρκόπουλος γράφει για τις αντιφατικές πλευρές του χαρακτήρα και της σκέψης του φιλοσόφου, για τους αμφισβητίες και τους υποστηρικτές του, καθώς και για τις σημαντικές «πρωτιές» της Πυθαγόρειας Σχολής

          Από όλους τους προσωκρατικούς φιλοσόφους ο Πυθαγόρας ο Σάμιος (περί το 580-500 π.Χ.) είναι σίγουρα ο πιο αμφιλεγόμενος και αινιγματικός. Αυτό μπορεί εν μέρει να οφείλεται στις πενιχρές πληροφορίες που διαθέτουμε για το άτομό του· μπορεί επίσης να οφείλεται στις σχετικά όψιμες γραπτές μαρτυρίες που έχουμε για τη ζωή και το έργο του Σαμίου και των Πυθαγορείων. Οι μεταγενέστερες αυτές μαρτυρίες περιέχουν αναμφίβολα πολλές ξένες και αβέβαιες προσθήκες, που σίγουρα δεν διασφαλίζουν την αλήθεια.

Πέρα όμως από τις διαπιστώσεις αυτές, οι ασάφειες και αντιφατικότητες που αφορούν την προσωπικότητα του φιλοσόφου και τον Πυθαγορισμό σχετίζονται επίσης, κατά τη γνώμη μου, με τον μυστηριακό όσο και μυστικιστικό χαρακτήρα της ηθικοθρησκευτικής, κατ’ ουσίαν, αδελφότητας που ίδρυσε ο Πυθαγόρας στον Κρότωνα της Κάτω Ιταλίας και με την προσπάθεια του Πυθαγόρα και των Πυθαγορείων να επιτύχουν τη σύζευξη θρησκείας και επιστήμης. Η σύζευξη αυτή δεν επιχειρήθηκε στη βάση ενός φυσικού, ανοιχτού στην επικοινωνία θρησκευτικού συναισθήματος, αλλά οικοδομήθηκε πάνω σε έναν ξένο προς την ελληνική σκέψη, κλειστό, αυταρχικά και ιεραρχικά διαρθρωμένο κύκλο μυημένων μελών, που εξέφραζαν και ακολουθούσαν τις θρησκευτικές και ηθικές επιταγές μέσα από έναν απόρρητο και αποκρυφιστικό θεωρησιακό λόγο.

Συνέχεια ανάγνωσης «Ν ΑΙΝΙΓΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΑ» →

« ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΙ »

  [Aristot. Metaph. A 5.985 b 23]

 …οἱ καλούμενοι Πυθαγόρειοι τῶν μαθημάτων ἁψάμενοι πρῶτοι ταῦτά τε προήγαγον, καὶ ἐντραφέντες ἐν αὐτοῖς τὰς τούτων ἀρχὰς τῶν ὄντων ἀρχὰς ᾠήθησαν εἶναι πάντων. ἐπεὶ δὲ τούτων οἱ ἀριθμοὶ φύσει πρῶτοι, ἐν δὲ τούτοις ἐδόκουν θεωρεῖν ὁμοιώματα πολλὰ τοῖς οὖσι καὶ γιγνομένοις, μᾶλλον ἢ ἐν πυρὶ καὶ γῇ καὶ ὕδατι, ὅτι τὸ μὲν τοιονδὶ τῶν ἀριθμῶν πάθος δικαιοσύνη τὸ δὲ τοιονδὶ ψυχή τε καὶ νοῦς ἕτερον δὲ καιρὸς καὶ τῶν ἄλλων ὡς εἰπεῖν ἕκαστον ὁμοίως, ἔτι δὲ τῶν ἁρμονιῶν ἐν ἀριθμοῖς ὁρῶντες τὰ πάθη καὶ τοὺς λόγους, – ἐπεὶ δὴ τὰ μὲν ἄλλα τοῖς ἀριθμοῖς ἐφαίνετο τὴν φύσιν ἀφωμοιῶσθαι πᾶσαν, οἱ δ’ ἀριθμοὶ πάσης τῆς φύσεως πρῶτοι, τὰ τῶν ἀριθμῶν στοιχεῖα τῶν ὄντων στοιχεῖα πάντων ὑπέλαβον εἶναι, καὶ τὸν ὅλον οὐρανὸν ἁρμονίαν εἶναι καὶ ἀριθμόν.

 ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

…οι λεγόμενοι Πυθαγόρειοι ήταν οι πρώτοι που ασχολήθηκαν με τα μαθηματικά και τα οδήγησαν σε σημαντική πρόοδο. H συστηματική ενασχόληση με τα μαθηματικά τούς οδήγησε στην πεποίθηση ότι οι αρχές των μαθηματικών είναι και αρχές όλων των όντων. Kαι επειδή ανάμεσα στις αρχές αυτές οι αριθμοί είναι φύσει πρώτοι, τους δημιουργήθηκε η εντύπωση ότι μπορούν μέσα στους αριθμούς (πολύ περισσότερο απ’ ό, τι στη φωτιά, στη γη ή στο νερό) να διακρίνουν πολλες ομοιότητες με τα όντα και με τα γιγνόμενα ― λέγοντας ότι αυτή η ιδιότητα των α-ριθμών είναι η δικαιοσύνη, η άλλη ότι είναι η ψυχή ή ο νους, η τρίτη ο καιρός, και ούτω καθεξής. Eπιπλέον, επειδή έβλεπαν ότι οι ιδιότητες και οι αναλογίες των μουσικών αρμονιών ανάγονται στους αριθμούς, και επειδή όλα τα πράγματα φαίνονταν να εξομοιώνουν την ολότητα της φύσης τους με τους αριθμούς, ενώ οι αριθμοί ήταν το πρωταρχικό στην ολότητα της φύσης, κατέληξαν στη θέση ότι τα στοιχεία των αριθμών είναι στοιχεία όλων των όντων, και ότι όλος ο ουρανός είναι αρμονία και αριθμός

Συνέχεια ανάγνωσης «ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΙ» →