ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΞΕΝΟΦΑΝΗ
Άννα Κελεσίδου
1. Ἤ προσωκρατική ἑνότητα θεωρίας καί πράξης
Ὁ ὁρισμός τοῡ Zeller σύμφωνα μέ τόν ὁποῖο «σοφία», «στήν ἑλληνική ἐκδοχή τοῦ ὅρου, σήμαινε πάντα ἐκτός ἀπό τή θεωρητική ἑρμηνεία τοῦ κόσμου καί μιάν ὁρισμένη συμπεριφορά στή ζωή», δικαιώνεται μέ τόν Ξενοφάνη, τόν ποιητή-φιλόσοφο ἀπό τήν Κολοφώνα, ὁ ὁποῖος, ἄν καί δέν ἔδρασε πολιτικά, ὅπως ἄλλοι προσωκρατικοί φιλόσοφοι, οὔτε ρίζωσε σέ μία πόλη, δέν ὑπῆρξε ἀδιάφορος γιά τά πολιτικά πράγματα: τήν πολιτική του συνείδηση ἐκφράζει ὁ λόγος του ὅτι «ἡ σοφία» εἶναι κύριος συντελεστής τῆς εὐνομίας καί τῆς εὐημερίας τῆς πόλης (Β 2.19,22). Τό ἀγωνιστικό στοιχεῖο τοῦ πνεύματός του ἐκδηλώνει ἡ πολεμική στά ψεύδη τῆς λαϊκῆς θρησκείας καί τῆς ἀνθρωπομορφικῆς θεολογίας τοῦ Ὁμήρου καί τοῦ Ἡσιόδου καί τό θαρραλέο κήρυγμα γιά τόν ἕνα λογικό θεό, κυβερνήτη τῶν «πάντων». Τά βιογραφικά δεδομένα φανερώνουν μία φύση ἀνειρήνευτη πού ζήτησε νά ἀνοιχθεῖ στόν χῶρο τῆς ζωῆς καί τῆς γνώσης: ὁ ἴδιος λέει ὅτι ἑξήντα ἑπτά ὁλόκληρα χρόνια γύριζε, θαρραλέος ἀποδημητής, ἀπό τόπο σέ τόπο (Β 8), πέρασε ἀπό ὅλα τά πεδία τῆς ἔρευνας ζητώντας τήν καλύτερη γνώση (Β 34) γιά τόν θεό καί τά «πάντα» καί πραγμάτωσε τό γνωστικό, αἰσιόδοξο πιστεύω του, ὅτι μέ τόν χρόνο καί τήν ἔρευνα βρίσκουν οἱ ἄνθρωποι τό καλύτερο («χρόνῳ ζητοῦντες ἐφευρίσκουσιν ἄμεινον», Β 18).
Συνέχεια ανάγνωσης «ΞΕΝΟΦΑΝΗΣ» →